اهداف برگزاری نمایشگاه تخصصی هتلداری – مدیریت ، آموزش ، تجهیزات و اقلام مصرفی :

1-     برقــراری ملاقــات مســولان مراکــزاقامتی ، خدمــات  با  فعالیــن اقتصــادی و ســرمایه گــذاری  در کشور و ســایر کشــورها

2-     جــذب ســرمایه هــای بالقــوه ایرانیــان مقیــم خارج از کشور  

3-     اطلاعــات و تبییــن قوانیــن و مقــررات ســرمایه گذاری  در حوزه های یاد شده

4-     معرفی بخش مختلف از جمله شرکت های طراحی و ساخت مراکز اقامتی و ایجاد ارتباط میان انها

5-     معرفی توانمندی ها و پیشرفت و پتانسیل های موجود و کمک به توسعه اقتصادی پایدار در بخشهای مختلف

تاریخچه مراکز اقامتی در ایران

شباهتهای میان آثار به دست آمده در تپه های باستانی و دیگر نقاط فلات ایران نشان می دهد که از دیرباز رفت و آمد میان اقوام پیش از تاریخ برقرار بوده و بی تردید در اثر همین ارتباط، خصوصیاتی از یک تمدن به تمدنهای دیگر انتقال یافته است. در زمان ایلامیان امکان وجود تاسیساتی برای رفاه حال مسافران آن زمان، دور از ذهن نیست. در دوران مادها هم گزارش های دقیق و مستندی که روشنگر نوع تاسیسات بناهای عام المنفعه مخصوص مسافران باشد، در دسترس نیست. در زمان هخامنشیان راه های ارتباطی گسترش یافت و به موازات احداث راه های تازه در آن دوره، ساختن بناهای عام المنفعه ی دیگر که مربوط به راه و مسافران بود، مانند کاروانسرا، میل راهنما، آب انبارها و .... متداول گردیده است به شهادت هردوت (تاریخ نویس معروف یونانی)، داریوش کبیر برای رفاه حال مسافران این راه ها، ایستگاه هایی که باید آنها را در هسته های اولیه واحدهای اقامتی به حساب آوریم، ایجاد کرد، به طوری که در طول 500 کیلومتر، بیست کاروانسرا یعنی در هر 5 فرسنگ، یک کاروانسرا وجود داشته است که در این محلها، پیک ها و یا چاپارهای هخامنشی، اسبان خود را عوض می کردند تا با سرعت هر چه تمام تر بتوانند نامه ها و پیام های دوستی را به مقصد برسانند.

در زمان سلوکیان، آنان جاده ها را وسیعتر کرده و وضعیت آنها را مرتب و مطلوب تر نموده و در آن قسمتی که راه ها از بیابان می گذشت، در فواصل معین، آب انبار و کاروانسراهایی بنا کردند. در زمان اشکانیان (پارتها) در کنار مسیر راه ابریشم منزلگاهها و کاروانسراهایی ساخته بودند که در کتاب (چاپارخانه های پارتی) که در حدود قرن اول پیش از میلادی نوشته شده است، اشاراتی به آن شده است. تاکنون آثار عام المنفعه مربوط به راه و مسافران مانند پل، کاروانسرا و غیره از دوره اشکانی کشف نشده است ولی با مقایسه قلاع و شهرهای اشکانی که اخیراً در دشت گرگان شناخته شده می توان گفت که احتمالاً معماری آن زمان دارای ایوانی به عنوان محور اصلی بنا بوده و در پشت ایوان، فضای باز حیاط شکلی وجود داشته که اتاقها و استراحتگاه ها در اطراف حیاط ساخته می شده است. در زمان ساسانیان نیز خصوصاً در کنار مسیرهای تجاری، کاروانسراهایی ساخته شده بوده که معماری آن را صحن بزرگی که سه طرف آن بسته بوده و اتاقها در اطراف قرار گرفته و نقشه آن به صورت مربعی که هر ضلع آن 32 متر بوده و تنها یک در از طرف شرق به بیرون داشت تشکیل می داد که نمونه آن در جنوب فیروزآباد فارس، یافت شده است. از دیگر کاروانسراهای باقیمانده آن عهد می توان دیرگچین و یا دیرلحصن (در کنار جاده قدیم، ری- اصفهان نزدیک حسن آباد)، کاروانسرای دروازه گچ در (نزدیکی کارون)، رباط یلخمیش (در کناره جاده اصفهان- یزد)، رباط بیستون (در روستای پایین بیستون کرمانشاه) و رباط انوشیروانی (در 40 کیلومتری جاده سمنان- دامغان) را نام برد. در اوایل دوران بعد از اسلام، تجارت رونق خود را از دست داد و نهضت آبادانی و راه سازی نیز به خاموشی گرایید. به سبب گرفتاری و زد و خورد با نیروهای مهاجم و اغتشاشات داخلی به مرور راهها و پلها ویران گردید و تعداد کاروانها و کاروانیان کاهش یافت و به دنبال آن رباط ها و کاروانسراها اهمیت و اعتبار خود را از دست داده و به ویرانه تبدیل گردید. از این روست که امروزه از استراحتگاههای متعدد دوران پیش از اسلامی اثر مهمی بر جای نمانده است. در دوران سامانیان، آل بویه، آل زیار و غزنویان به مرمت جاده ها، احداث و تعمیر کاروانسراها و سایر بناهای عام المنفعه همت گماشته شد. در زمان حکومت سلجوقیان خصوصاً به هنگام صدارت خواجه نظام الملک در مسیر جاده های کاروانی برای آسایش کاروانیان، کاروانسراهای متعددی احداث گردید و رباط ها و کاروانسراهای این دوره عموماً همانند مساجد، با پلان چهار ایوانی احداث گردید. در اقامتگاههای این دوران اتاقهای مسافران از اصطبل ها، کاملاً مجزا بودند. از میان بناهای عام المنفعه ی اقامتی دوران اسلامی، رباط ها و کاروانسراهای مهمی باقی مانده است که سالها مسافران خسته کاروانهای کوچک و بزرگ در پناه آن، خستگی راه را از تن به در کرده و شبی را در آن به صبح رسانده اند. نظیر رباط ماهی (66 کیلومتری شرق مشهد)، رباط شرف (130 کیلومتری مشهد)، رباط سپنج (در نزدیکی سبزوار)، کاروانسرای رباط کری (در محدوده شهریار)، کاروانسرای زعفرانیه (در نزدیکی سبزوار)، کاروانسرای قلعه سنگی (در کنار جاده ری به قم) و تعدادی کاروانسرا در اطراف زاهدان، ساوه، اردستان، قم، اراک، فیروزآباد، اصفهان و ........ دوران تسلط مغول بر میهن ما، یکی از بدترین و دشوارترین ادوار تاریخ ایران است، تا این که در سال 656 هجری هلاکوخان از نوادگان چنگیزخان مغول، دولت بزرگ و مستقل ایلخانیان را در ایران بنیاد نهاد. در دوران یکصد ساله جانشینان هلاکو اقدامات اساسی برای امن کردن راه های کشور به عمل آمد. به فرمان غازان خان نخستین ایلخان مغول و یورش تیمور، جنبش تصوف در ایران به نهایت قدرت خود رسید و در کنار خانقاهها و پیوسته بدان، علاوه بر مسجد بناهای چون زاویه، دارالغربا، دارالسیاده، دارالضیافه و غیره دایر گردید، که بیشتر مسافران و رهگذران غریب و درویش که راه به جایی نداشتند در آنها سکنی می گزیدند. دوران صفویه، را می توان یکی از درخشانترین ادوار توسعه سیاحت ایران به شمار آورد، که به امنیت، راه های ارتباطی خوب و تاسیسات اقامتی متعدد و مناسب آن زمان بستگی داشت. به فرمان شاه عباس اول، کاروانسراهای مخروبه در سراسر کشور تعمیر گردید و کاروانسراهای جدید ساخته شد و برای تامین آب آشامیدنی مسافران بخصوص در نواحی کویری و نقاط کم آب، آب انبارهای بزرگ با بادگیر بنا گردید. افسانه ای است که نقل می کنند. شاه عباس فرمان داد تا 999 کاروانسرا بنا کنند، زیرا عدد هزار را لفظ خفیفی می دانست. از این رواست که امروزه در گوشه و کنار کشور به کاروانسراهایی بر می خوریم که از نام (شاه عباسی) برخوردارند. روند استفاده از کاروانسراها در دوره های افشاریه و زندیه ادامه داشت. در دوران قاجاریه به هنگام صدارت میرزا تقی خان امیر کبیر، در کنار اجرای طرح های آبادانی تاسیس چاپارخانه که از ابتکارات داریوش شاهنشاه هخامنشی بود و با گذشت زمان اهمیت خود را از دست داده و به فراموشی سپرده شده بود، نیز مورد توجه واقع شد و دستگاه چاپارخانه در مدت یک سال نظام تازه ای گرفت و گسترده شد. در عهد ناصری حدود سال 1260 خورشیدی، اولین میهمانخانه به سبک امروزی در قزوین برای استراحت سفرای خارجه قبل از ورود به تهران ساخته شد که دو نفر از نوکران شاهی به پرستاری و نگهبانی آن مامور بودند. ماموران با مسافران مودبانه رفتار می کردند و مهمانخانه ی را بدون امتیاز در اختیار آنان قرار می دادند و در این میهمانخانه دو طبقه، تمام وسایل و تجهیزات به سبک اروپایی بود نظیر دوات، قلم و کاغذ برای یادداشت، کفشهای راحتی گلدوزی شده، چند شانه و مسواک و..... در کنار ساختمان میهمانخانه نیز پستخانه و یا تلگراف خانه قرار داشت. در این مهمانخانه به ارائه غذا با درخواست میهمان، اقدام می شد. چاپارخانه شروان ده (در مسیر قزوین- تهران) نیز سبک تازه ای داشت و دارای ساختمان زیبای یک طبقه ای بود که تمام اتاقها و سالن غذاخوری اش به سبک اروپایی مبله و تجهیز شده بود و تسهیلات رفاهی به کار رفته در آن مشابه با میهمانخانه قزوین بود.

در اوایل قرن بیستم میلادی، در ایران به ایجاد اماکن مناسب برای اقامت و پذیرایی از مسافران توجه نمی شد، زیرا مسافران داخلی بیش تر در خانه های اقوام و دوستان اقامت می کردند و تعداد مسافران خارجی نیز به اندازه ای نبود که هزینه احداث یا نگهداری این اماکن را تامین کند. در سال 1306 ش، یک مهاجر روس به نام خاچیک مادیکیانس، کافه نادری را در خیابان نادری (جمهوری کنونی) دایر کرد و سپس در کنار آن، مهمانخانه ای بنا کرد که اکنون به هتل نادری معروف است. در آن زمان، مهمانخانه داری و پذیرایی از مسافران، فعالیت مشروعی به حساب نمی آمد و اغلب خارجیان به این امر اقدام می کردند. در روزنامه اطلاعات مورخ 30/6/1307 ش، متنی به این مضمون آمده است:

((ارتباط شهرها، ممالک و افتتاح مناسبات با خارجی ها، مستلزم تهیه وسایل آسایش مسافران است. متاسفانه، تاکنون از طرف هموطنان عزیز ما توجهی به تاسیس مهمانخانه ها نشده و به همین سبب بیش تر شهرهای ایران فاقد مهمانخانه است و اغلب مهمانخانه های تاسیس شده نیز به دست خارجی ها اداره می شود و کسانی هم که می خواهند در این کارها مشارکت کنند، مورد سرزنش واقع می شوند)).

در سال 1307 ش، بلدیه تهران (شهرداری تهران) مقررات و ضوابطی برای تاسیس کافه ها و رستوران ها تعیین کرد.

اداره جلب سیاحان

با گسترش سفر خارجیان به ایران و توجه ایرانیان به سفرهای درون کشوری، و به منظور شناساندن تمدن باستانی و غنی ایران به خارجیان، تاسیس سازمانی برای ارایه خدمات مربوط به سیر و سیاحت ضروری به نظر می رسید. به همین سبب در سال 1314 ش، اداره ای به نام ((اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات)) در وزارت داخله (وزارت کشور) تاسیس شد که وظیفه آن، انجام امور مربوط به جهانگردی کشور بود.

در سال 1330 ش، ((شورای عالی جهانگردی))، جایگزین اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات شد. این شورا، هفته ای یک بار در وزارت کشور تشکیل می شد و مسئولیت آن به عهده اداره سیاسی وزارتخانه بود.

در سال 1333 ش، بار دیگر جنبه های اقتصادی و فرهنگی و جهانگردی، مورد توجه دولت وقت قرار گرفت و اداره امور جهانگردی در وزارت کشور آغاز به کار کرد. در این دوره بود که قوانین و مقررات ورود اتباع بیگانه تدوین شد.

در سال 1340 ش، با تصویب هیئت وزیران، شورای عالی جهانگردی تشکیل شد. این شورا از دوازده نفر از نمایندگان وزارتخانه ها و موسسه های دولتی و سه نفر از اشخاص آگاه به امر جهانگردی تشکیل شد. وظیفه شورای عالی جهانگردی، تعیین خط مشی و برنامه های اجرایی اداره امور جهانگردی وزارت کشور بود. این اقدامات عمرانی سبب شد که ارتباطات ایران از جنبه خارجی رشد و توسعه یابد و علاقه خارجیان به بازدید از ایران، روز به روز بیش تر شود. نبود وسایل پذیرایی و تجهیزات کافی و نیاز به اقدامات اساسی در این زمینه، سبب شد که دولت اقدامات جدی تر و موثرتری در زمینه جهانگردی انجام دهد. بر اساس تصویب نامه های هیئت وزیران، در 17 فروردین 1342 ش، ((سازمان جلب سیاحان)) تاسیس شد که هدف آن، معرفی بیش تر کشور ایران، تشویق جهانگردان خارجی و گردشگران ایرانی به بازدید از آثار باستانی، تاریخی و مناظر طبیعی کشور بود. وظایف این سازمان عبارت بود از:

الف. ایجاد، احیا یا اصلاح تاسیسات جهانگردی؛

ب. فراهم کردن تسهیلات لازم برای جذب جهانگردان داخلی و خارجی، ایجاد دفاتر اطلاعات و راهنمایی و ایجاد تسهیلات مربوط به روادید، تشریفات گمرکی،

     تبدیل ارز، ارتباطات و مخابرات و مسافرت و بازدید از آثار تاریخی و هنری با همکاری وزارتخانه مربوطه؛

ج. انجام تبلیغات با هدف تشویق و ترغیب خارجیان به مسافرت به ایران، و ترغیب ایرانیان به گردشگری در داخل کشور؛

د. نظارت بر تاسیس و اداره مهمانخانه ها، مهمانسراها و درجه بندی آنها و آماده کردن افراد برای پذیرایی و راهنمایی جهانگردان و نظارت بر فعالیت آنان.

اجرای وظایف فوق در سازمان جلب سیاحان، به عهده شورای جهانگردی و سرپرست سازمان و تشکیلات وابسته به آنان بود. اعضای شورای جهانگردی عبارت بودند از: معاونان وزارتخانه های اقتصاد، کشور، فرهنگ و هنر، معاون سازمان برنامه، رئیس هیئت

مدیره کانون جهانگردی ایران و سه نفر از افراد مجرب و آگاه در امر جهانگردی.

نمودار سیر تکامل صنعت هتلداری